Staro zdanje i Parno kupatilo u Aranđelovcu bili su zaštićeni od strane države tokom vladavine Obrenovića, Karađorđevića, Josipa Broza Tita pa čak i nemačkih okupatora u oba svetska rata. U 21. veku doživeli su sudbinu mnogih zapuštenih ili srušenih objekata kulturne baštine širom Srbije
Sto pedeseti rođendan najvećeg srpskog dvora južno od Save i Dunava proslavljen je uz svetlost plamena. Nije to bio plamen na svećicama slavljeničke torte niti onaj iz vatrometa.
Pre pola godine, u moru drugih vesti pažnju javnosti je na kratko okupirala i ova: “Deo krova Starog zdanja u Aranđelovcu izgoreo je u požaru za koji još nije utvrđeno kako se desio, ali koji je srećom ugašen!”
Staro zdanje je od završetka gradnje 1872. pa sve do pre dve godine bilo državni objekat. Država je Dvor Obrenovića izdavala pod zakup, na licitacijama i na period od tri godine, a po završetku Drugog svetskog rata objekat je koristilo društveno ugositeljsko preduzeće „Bukovička banja“. Park Bukovičke banje proglašen je za nepokretno kulturno dobro – prostorno kulturno istorijsku celinu, odlukom Skupštine opštine Aranđelovac januara 1998. Vlada Srbije je 2011. park Bukovičke banje zaštitila kao Spomenik prirode „Park Bukovičke Banje” i stavila pod zaštitu kao područje druge kategorije, odnosno od velikog značaja. Ovom uredbom zaštićeni su i svi objekti u parku kao deo kulturno-istorijske baštine Hotel „Staro zdanje”, Paviljon Knjaza Miloša, hotel „Šumadija”, Zavod sa otvorenim i zatvorenim kupatilom, objekat eksploatacije – prva savremena punionica mineralnih voda i vredne zbirke skulptura na otvorenom, u to vreme 63 skulpture.
Inače, dvor koji se danas zove hotel „Staro zdanje“ građen na inicijativu kneza Mihaila Obrenovića, u periodu od 1868. do 1872. po projektu mladog arhitekte Ministarstva građevina Koste Šreplovića.
Tužna današnja sudbina Obrenovićevog dvora kao da je skovana još na njegovim počecima: ni knez Mihailo ni arhitekta Šreplović nisu dočekali kraj radova na ovom objektu. Knez je, na samom početku radova na dvoru ubijen u Košutnjaku, dok je Šreplović poginuo u padu sa skele nadgledajući završne radove.
Izgradnjom Starog zdanja Bukovička banja je, kako kaže, parirala najvećim evropskim banjama i postala jedna od najposećenijih u zemlji, a država je u nju ulagala mnogo više nego u druge banje Srbije. Ovde su odsedali srednji i viši slojevi srpskog društva. Istovremeno sa razvojem banje razvijala se i varošica čiji su stanovnici nastojali da kao domaćini ne zaostaju za kulturnim nivoom svojih gostiju. Nakon 1971, kada je završena poslednja restauracija hotela, pa sve do njegovog zatvaranja 2005, u Sali kneževa u Starom zdanju mnogo Aranđelovčana sklopilo je brakove, a maturanti pamte hotel upravo po nezaboravnoj maturskoj večeri.
Staro zdanje je bilo dom i kneginji Nataliji Obrenović, supruzi kneza Milana Obrenovića, zbog koje je 1887, Staro zdanje prvi put i renovirano. Njen sin, kralj Aleksandar Obrenović u Aranđelovcu je boravio 28. juna 1889. a na proputovanju zemljom, u periodu od 28. avgusta do 21. septembra 1893, u Bukovičkoj banji je proveo tri dana.
Poslednjih decenija 19. veka i kasnije ispred Starog zdanja održavane su igranke uz narodnu muziku, dok su se u Sali kneževa održavali balovi. Na jednom od tih balova i Živojin Mišić je upoznao svoju buduću suprugu Lujzu Krikner, ćerku preduzetnika Fridriha Kriknera, koji je gradio staro Parno kupatilo u parku Bukovičke banje, i unuku Gotfrida Šulca, izvođača radova na hotelu Staro zdanje.
Tu stižemo i do sledeće vesti koja nam je iz istog parka stigla krajem septembra: “U parku Bukovičke banje u Aranđelovcu počelo je rušenje Parnog kupatila koje pripada kompleksu istorijske baštine ovog grada. Prvo je srušen bazen kod glavne zgrade ovog parnog kupatila.”
Investitor, kompanija Bukovička banja Stublina d.o.o. Aranđelovac planira da ovde sagradi hotel od sedam spratova sličan stotinama objekata kakve možemo da gledamo na turističkim destinacijama od Zlatibora do Antalije.
Parno kupatilo poznato i kao „Arkade“ bilo je projekat poznatog srpskog arhitekte Gojka Todića, koji je zbog svojih brojnih angažmana za državu bio nazivan i „dvorskim arhitektom Kraljevine Jugoslavije“. Zdanje koje je on projektovao u stilu kasnog art-dekoa izgrađeno je u periodu 1938–1939. a radove na izgradnji izvršilo je građevinsko preduzeće inženjera Stanojla Badera. Otvoreno kupatilo “Arkade” sa bazenom radilo je samo u vreme banjske (letnje) sezone, a za kupanje se koristila isključivo mineralna voda sa termalnog izvora. Sam je bazen bio popločan plavim pločicama, a unutar zdanja su bili su frizerski, kozmetički, manikirski i drugi saloni i prodavnice u vezi sa banjskim turizmom.
Pored bazena nalazio se objekat sa stotinu kabina za presvlačenje, restoranom, tuš-kabinama… Ulaz su krasile arkade od belog, venčačkog mermera. „Plaža“ je kako su posetioci nazivali prostor oko bazena, bila pokrivena drvenim letvicama a tu je bilo i dvadeset drvenih kreveta i dvadeset ligeštula, suncobrani sa metalnim postoljem, pletene fotelje i stolovi, niklovane pepeljare…
Bilo mi je zanimljivo da vidim ko je vlasnik “Stubline” koja se pominje kao investitor novog, savremenog hotela koji treba da nikne na ruševinama Parnog kupatila. Uz malo pretrage na APR-u dolazim do podatka da je reč je o Radovanu Milojeviću biznismenu koji je 2018. dobio nagradu “Preduzetnik godine” koju dodelju prestižna konsultantska kuća “Ernst & Young”.
O Milojeviću je pod naslovom “Kako je Radovan kultni hotel vratio narodu” u dnevniku “Danas” 17.09.2020. pisao je ekonomski novinar Miša Brkić: “Jedan je od najboljih i najcenjenijih domaćih privrednika. Biznismen s besprekornom reputacijom. Njegova firma ubraja se među najuspešnije kompanije srednje veličine. Malo je takvih kompanija u Srbiji, sposobnih da izađu na megdan konkurenciji na svetskom tržištu. Radovan Milojević je samonikli biznismen s neverovatnim poslovnim darom. Za njegovo ime nikada nisu vezivane sporne privatizacije ili mutne poslovne radnje. Biznismen kakvog Srbija samo poželeti može (…) Takav, relativno sređen i idiličan, poslovni život Milojević je živeo do pre neki dan. A onda su za Radovana naišli crni dani i načisto mu istumbali život!”
Brkić posle ovog “dramskog obrta” u svom tekstu objašnjava kako je Milojević rešio da proširi portfolio svoje kompanije uz pomoć lokalnih političara u Aranđelovcu koji su jureći dobitnu kombinaciju za lokalne izbore ubedili Radovana da kupi preduzeće u stečaju koje u svojoj imovini ima pored nekada kultnog hotela „Staro zdanje“ i hotel „Šumadija“, otvoreni bazen u parku Bukovičke Banje i restoran „Lovački dom“ na Bukulji.
Nakon neuspešnog prvog pokušaja privatizacije 2012. ovo propalo preduzeće nuđeno viđenijim lokalnim biznismenima, ali su oni odbijali da se upuste u sumnjivu investicionu avanturu s političkom podrškom. Radovan je prihvatio ponudu lokalnih političara i za 1,75 miliona evra kupio propalu firmu sa hotelima „Staro zdanje“ i „Šumadija“ i restoranom na Bukulji. Već sutradan, u maniru pravog dobrotvora, Radovan je „Staro zdanje“ poklonio Aranđelovcu, uz objašnjenje da “želi da taj kultni hotel vrati narodu”. Ali, posle samo dva dana ispostavilo se da je Opština Aranđelovac od Milojevića naprasno ipak otkupila „Staro zdanje“ za 526.000 evra. Očigledno je Milojević procenio da je masivni dvor Obrenovića ipak “prevelik zalogaj” i da zahteva ogromna ulaganja koja bi se teško isplatila.
Osim rušenja Parnog kupatila Milojević je započeo i nedozvoljenu rekonstrukciju “Lovačkog doma” na Bukulji koja je tragično narušila istorijski izgled ovog objekta. U decembru 2020. na mestu “Lovačkog doma” na Bukulji otvoreno je nešto što se zove Restoran “Bukulja”, objekat arhitektonskog izgleda sličnog brojnim novim resotranima opet – od Zlatibora do Antalije. Na fotografijama možete da vidite koliko se razlikuje izgled objekta pre i posle “rekonstrukcije”.
Parno kupatilo je kao i Staro zdanje sa početka priče bilo zaštićeno od strane države tokom vlasti Obrenovića, Karađorđevića, Tita pa čak i nemačkih okupatora u oba svetska rata. U Aranđelovcu se, međutim, dogodila slična stvar kao i sa brojnim dvorcima, letnjikovcima i vilama u Vojvodini pa čak i najreprezentativnijim objektima poput Belog dvora u Beogradu: Od kako smo u 21. veku ostali sami, nezavisni i bez “nadzora” nekakve Austrougarske ili Jugoslavije a još uvek ni Evropske unije – mi jednostavno ne umemo adekvatno da brinemo o sopstvenoj baštini. Lukrativni interesi i problematični ukusi privatnih investitora i službenika koji im to dozvoljavaju – uvek odnesu pobedu.
Prodaje se vila Teokarevića, srpskih “kraljeva tekstila”
Retko se u prodaji nalaze istorijski objekti poput luksuzne predratne vile Teokarevića, srpskih “kraljeva tekstila”. Reč je o pravoj palati koja se nalazi u Paraćinu na 988 m2 sa placom od 1.388 m2. Važno je napomenuti da je vilu gradio Aleksandar Đorđević, jedan od najpriznatijih srpskih arhitekata iza kojeg su ostali objekti poput Belog dvora, Doma Aerokluba, Beogradske berze (danas – Etnografski muzej) i Doma trgovačke omladine. Vila se prodaje za 566.500 eura. Razlog za ovakvu, relativno nisku cenu je činjenica da vlasnica živi u inostranstvu i ne namerava da vraća u Srbiju.
Vila broj 1. Teokarevića, kako je zvanično nazvana kada je građena, smeštena je u neposrednoj blizini nekadašnje fabrike štofa koja je pripadala ovoj porodici čija se roba prodavala po celoj Evropi. Nakon Drugog svetskog rata bila je nacionalizovana kao i imovina ostalih ovdašnjih industrijalaca i veleposednika. Palata je, u ono vreme, posedovala lift, koji sada nije u funkciji, kao i bazen u dvorištu. Krov je pokriven kamenim elementima iz inostranstva. Dvorište je popločano “behaton” pločama, uređeno je, ozelenjeno, redovno se održava i ima čak i bazen.
Par reči o arhitekti Đorđeviću: Zgrada Berze, danas Etnografski muzej na Studentskom trgu građena je u periodu 1932—1934, u duhu modernizma sa postavkom akademizma, pod vidljivim uticajem ar dekoa. Nagrađen je i otkupom projekata za Dom aerokluba i Dom Trgovačke omladine.
Aleksandar Đorđević je učestvovao i na konkursu Uprave dvora 1934. za Novi dvor, posle čega mu je kralj Aleksandar Karađorđević poverio izgradnju rezidencije za njegove sinove Petra (budućeg Kralja Petra II), Tomislava i Andreju. Nakon ubistva kralja Aleksandra u Marselju iste godine, projekat započetog objekta je prerađen, da bi se od njega napravio Beli dvor. Maloletni kralj Petar Drugi je postao novi gospodar Kraljevskog Dvora, a o završetku započete zgrade starao se njegov rođak, knez-namesnik Pavle, koji se sa svojom porodicom uselio, po završetku gradnje, u očekivanju kraljevog punoletstva. Beli dvor je izrađen u neoklasičnom stilu, u periodu od 1934. do 1937. Nalazi se u okviru kompleksa sa Kraljevskim dvorom na Dedinju. Knez Pavle mu je 1936. poverio i restauraciju dvorca Brdo kod Kranja u Sloveniji.
Rođen 27.7.1968. u Baču (Vojvodina, Srbija). Srednju školu završio u Bačkoj Palanci, Pravni fakultet studirao u Novom Sadu. Od 1990. radi kao novinar – u početku kao novosadski dopisnik beogradskih “Večernjih novosti”; zagrebačke “Arene”, sarajevskih “Naših dana”. Sarađuje i u magazinima “Vreme” i “Stav”.
1992. sa grupom studenata obnavlja izlaženje studentskog mesečnika “Index”. Posle dva broja sledi smena celokupne redakcije i pokretanje magazina “Nezavisi Index” koji će kasnije 1993. promeniti ime u “Svet” iz kojeg je nastala izdavačka kuća Color Press Grupa.
Danas na čelu Color Press Grupe najvećeg izdavača magazina u regionu sa kompanijama u svih 6 republika – 110 magazina, 25 internet portala i preko 80 konferencija i festivala godišnje.
U porfoliju kompanije pored domaćih (poput magazina “Lepota i zdravlje”, “Svet”, “Pošalji recept”, “Lekovito bilje” itd) nalaze se i brojni licencni brendovi: “The Economist”, “Hello!”, “Gloria”, “Story”, “Star”, “Lisa Moj stan”, “Hausbau”, “Brava Casa”, “Bravo”, “Alan Ford”, “Grazia”, “La Cucina Italiana”, “Auto Bild” i brojni drugi.
