Kako je sin vlasnika gostionice u Bukureštu sagradio najlepši hotel na Azurnoj obali; zašto na Karnevalu u Nici, četvrtom po veličini na svetu nije problem ismejavati političare i ko je podigao najveću rusku pravoslavnu crkvu izvan Rusije
Naš prvi pokušaj odlaska u Nicu početkom ove godine propao je jer je starija ćerka bila pozitivna na PCR-testu. Evo nas mesec i po dana kasnije ponovo na putu za Budimpeštu odakle postoji direktan WizzAir-ov let za Nicu. Ponovo se susrećemo sa problemom zvanim “mađarski carinici” o kojem sam pisao pre par meseci u reportažu iz Budimpešte. I ovog puta smo čekali više od dva sata i gotovo zakasnili na let.
Kada se jednom ukrcate u avion iz jedne u drugu zemlju u šengenskom sistemu – po sletanju u Francusku niko vam ne traži ni pasoš a još manje dokaze o vakcinaciji i negativne PCR testove koje smo uredno pripremili.
Aerodrom u Nici je udaljen jedva desetak minuta od našeg hotela na Engleskoj promenadi.
Dok šetamo ka restoranu u starom delu grada, pored nas prolazi karnevalska povorka, u toku je čuveni Karneval, četvrti po veličini na svetu (posle Rija, Venecije i Nju Orleansa). Gledamo parodije na mnoge političke i javne ličnosti današnje Francuske, pa i na račun samog Predsednika Emanuela Makrona. Slične prizore video sam na Riječkom karnevalu pre tačno dve godine, uoči pandemije. Tada je gradonačelnik Rijeke Vojko Obersnel hodao okolo obučen u ženu – Jovanku Broz. Tada i danas, razmišljam – koliko smo mi daleko o svega toga i koliko su naši političari pre u 19. nego u 21. veku…
Inače, Karneval u Nici u Srednjem veku prvi put se pominje još 1294. U 19. veku lokalni umetnik Aleksis Mosa osnovao je Karnevalski odbor koji od tada redovno rukovodi ovim događajem. Svake godine ovim povodom u Nicu dođe preko milion turista. Uveče se održavaju parade dok se preko dana organizuju “Bitke cveća”.
Sutradan, nakon obilnog doručka odlazim u najbližu radnju za iznajmljivanje bicikala i krećem u oblazak grada na dva točka. Prva tačka mi je Saborni hram Ruske pravoslavne crkve u Nici – najveća pravoslavna crkva u Zapadnoj Evropi. Arhitekta na objektu pod patronatom cara Nikolaja II bio je M.T. Preobraženski i on je nakon jednogodišnjih radova otvoren 1912.
Nakon Oktobarske revolucije i ubistva Romanovih do 2011. bio je pod jurisdikcijom Ruske pravoslavne crkve Zapadne Evrope koja je pod kontrolom Carigradske patrijaršije. Nakon dugogodišnjeg spora sud u Francuskoj doneo je odluku da se crkva vrati u posed zvanične Ruske pravoslavne crkve sa sedištem u Moskvi.
Tek što je železnica stigla u grad, u Nicu je 1864. vozom došao tadašnji ruski car Aleksandar II. On je imao sina Nikolaja koji je umro mlad sa svega 22 godine a njegov spomenik krasi vrt iza Saborne crkve Sv. Nikolaja u Nici.
Car je bio oduševljen ovdašnjom klimom i romansa Rusa i Francuske rivijere traje od tada do danas, od Romanovih i njihovih dvojrana, kneževa i boljara do novih ruskih milijardera poput Andreja Meljničenka i drugih. Na hiljade Rusa dolazilo je povremeno ili se stalno naselilo u Nicu, Kan, Monako, Menton i susedni San Remo u Italiji u kojem sam pre desetak godina video jednu lepu rusku crkvu. Raskošni ikonostas u Sabornoj crkvi uradila je slavna Radionica Hlebnikof.
Kopija “Kipa slobode” postavljena je na Kej Sjedinjenih američkih država 2014. naspram zgrade Opere. Na mestu gde je danas Opera Azurne obale, nalazilo se prvo staro “Drveno pozorište” sagrađeno 1776. Zgrada je prodata 1787. da bi tri godine kasnije bila ponovo otvorena kao “Kraljevsko pozorište”
1826. Grad Nica pod pokroviteljstvom kralja Šarla Feliksa kupio je staru zgradu pozorišta, srušilo je i nakon dve godine sagradilo novu, reprezentativnu zgradu.
1856. ovde je organizovan veliki bal za kralja Viktorija Emanuela II (do 1860. Nica je bila deo italijanske Kraljevine Sardinije pod dinastijom Savoja).
1860, sada već u francuskom Drugom carstvu – pozorište je posetio car Napoleon III. Za tu priliku lično je Johan Štraus dirgovao orkestrom. Iste godine, pozorište menja ime u “Théâtre Impérial”. 1964. Napoleon III se vratio ovog puta u društvu ruskog cara Aleksandra II. 1870. nakon što je Francuska izgubila rat od Pruske i posle pada Napoleona III i Drugog carstva, pozorište ponovo menja ime u “Théâtre Municipal”.
U sredu 23. marta 1881. pozorište je tokom izvođenja opere “Lučija od Lamermura” curenje gasa izazvalo je tragičan požar i zgrada je izgorela do temelja. Današnja zgrada Opere otvorena je 1885. Verdijevom “Aidom”.
Na Engleskoj promenadi, nedaleko od kopije Kipa slobode nalazi se i obelisk pod nazivom “Neuf Lignes Obliques” (“Devet kosih linija”) koji je postavljen 2011. Povod je bila 150 godišnjica Sporazuma u Torinu 1860. kada je Nica, do tada deo Kraljevine Sardinije, pripala Francuskoj.
Inače, Engleska promenada dobila je ime po tome što je početkom 19. veka veliki broj pripadnika britanske aristokratije dolazio u Nicu da uživa u savršenoj klimi. Britanci su 1830. predložili da sagrade promenadu, šetalište uz more.
Engleska promenada bila je poprište tragičnog terorističkog napada kada je 14. jula 2016. tokom proslavljanja francuskog nacionalnog praznika Dana pada Bastilje – islamski terorista vozeći 19 tona težak kamion – ubio 84 ljudi a njih još 458 ranio.Park Sasha Sosno dobio je ime po slavnom francuskom vajaru estonskog porekla čija je udovica Maša, tri godine nakon njegove smrti pokronila veliki broj umetnikovih gradova Gradu Nici. Parkom dominira džinovska “Četvrtasta glava”, skulptura u kojoj se nalazi gradska biblioteka a koja je napravljena prema radu slavnog umetnika.
Svaki put u ovakvim prilikama zapitam se zašto u našim gradovima nema skupltura savremene umetnosti (časni izuzetak je sjajna skulptura Mrđana Bajica na pasareli kod beogradske Beton-hale) nego se sve završava na kipovima banalnog realizma poput Jaše Tomića, Laze Kostića, Mihajla Pupina, kralja Petra Prvog i Koste Hadžija u Novom Sadu ili Nikolaja Romanova u Beogradu…).
Spomenik poginulima u Prvom svetskom ratu nalazi se na obali mora, odmah pored stare luke. 1929. svečano ga je otvorio maršal Ferdinand Foš. Monument je viosk 32 metra što ga čini jednim od najvećih u zemlji. Na njemu se nalaze table 3.665 imena građana Nice koji su poginuli u Prvom svetskom ratu. Sa strane se nalaze stubovi posvećeni rodovima Francuske armije (mornarica, pešadija, avijacija, artiljerija…). Kasnije su dodata obeležja za poginule u Drugom svetskom ratu 1940-1945.
U miru parka koji okružuje Vilu Masena, na Engleskoj promenadi, tik uz Hotel Negresco, nalazi se memorijal posvećen žrtvama terorističkog napada 14. jula 2016.
Tog dana desio se napad na masu koja je proslavljala francuski nacionalni praznik, Dan pada Bastilje. Kamion koji je vozio Tunišanin Muhamed Buhlel je namerno uleteo u masi ljudi na Engleskoj promenadi praćen masovnom pucnjavom koja je usmrtila 84 ljudi. Pucnjava je u prvi mah pogrešno smatrana za vatromet pa ljudi nisu odmah reagovali. Vozač je vozio velikom brzinom preko 100 metara, kada je udario u masu posmatrača. Na kraju su ga ubili pripadnici policije.
Na ovom mestu nalaze se fotografije, uglavnom mladih ljudi, muškaraca žena, različitih vera i rasa, među njima i nekoliko Tunižana, svedočanstvo bezumlja terorista.
Sa Tvrđave Bellanda na brdu iznad Nice pruža se sjajan pogled na grad i more. Sagrađena je 1825. na mestu ranijih utvrđenja, u vreme dok je Nica još pripadala Italijanima, tj. Kraljevstvu Sardinije.
Kažu da je car Napoleon III čim je Nica pripala Francuskoj došao u grad, popeo se na Bellandu i rekao: “Ovo je najlepši pogled koji sam u životu video!”
Takav pogled imaju i pokojnici u ovom gradu. Odmah pored katoličkog, na brdu se nalazi prelepo Jevrejsko groblje. Prva sinagoga u Nici sagrađena je 1418. Oba groblja na ovom mestu su nastala kada je Napoleon zabranjio sahranjivanja u portama crkava i sinagoga krajem 18. veka.
1940. Nica je ponovo pripala Italiji u kojoj pod Musolinijem nije bilo organizovanog Holokausta kao na teritorijama koje su okupirali Nemci. Zbog toga je veliki broj Jevreja iz Francuske upravo u ovom gradu našao utočište. Na žalost, padom Musolinija 1943. i u Nicu ulaze Nemci i veliki broj Jevreja je nakon toga završio u koncentracionim logorima.
Anri Negresku, sin rumunskog gostioničara napustio je Bukurešt kada je imao 25 i otišao u Pariz potom na Francusku rivijeru. Kao direktor kazina u Nici, shvatio je da je gradu potreban luksuzni hotel u kome će se smestiti najelitnija klijentela. Hotel Negresco otvoren je 1913. uoči Prvog svetskog rata. Priča se da je luster od 16.309 kristala poručio iz čuvene firme “Baccarat” preko cara Nikolaja III ali je isporuku sprečila Oktobarska revolucija.
Tokom Prvog svetskog rata hotel je bio pretvoren u bolnicu i Negresko je posle rata bankrotirao pa je bio primoran da građevinu proda jednoj belgijskoj kompaniji, ubrzo je i umro u Parizu u 52. godini života.
Hotel i njegova slava nadživeli su ga više od sto godina. Za vreme terorističkog napada na Engleskoj promenadi u Nici 14. jula 2016. lobi hotela je služio za trijažu povređenih.
109 godina od svečanog otvaranja Hotel Negresco je sinonim za eleganciju i luksuz i spomenik kratkotrajnom “francuskom snu” jednog mladog Rumuna.
Rođen 27.7.1968. u Baču (Vojvodina, Srbija). Srednju školu završio u Bačkoj Palanci, Pravni fakultet studirao u Novom Sadu. Od 1990. radi kao novinar – u početku kao novosadski dopisnik beogradskih “Večernjih novosti”; zagrebačke “Arene”, sarajevskih “Naših dana”. Sarađuje i u magazinima “Vreme” i “Stav”.
1992. sa grupom studenata obnavlja izlaženje studentskog mesečnika “Index”. Posle dva broja sledi smena celokupne redakcije i pokretanje magazina “Nezavisi Index” koji će kasnije 1993. promeniti ime u “Svet” iz kojeg je nastala izdavačka kuća Color Press Grupa.
Danas na čelu Color Press Grupe najvećeg izdavača magazina u regionu sa kompanijama u svih 6 republika – 110 magazina, 25 internet portala i preko 80 konferencija i festivala godišnje.
U porfoliju kompanije pored domaćih (poput magazina “Lepota i zdravlje”, “Svet”, “Pošalji recept”, “Lekovito bilje” itd) nalaze se i brojni licencni brendovi: “The Economist”, “Hello!”, “Gloria”, “Story”, “Star”, “Lisa Moj stan”, “Hausbau”, “Brava Casa”, “Bravo”, “Alan Ford”, “Grazia”, “La Cucina Italiana”, “Auto Bild” i brojni drugi.
